Με αφορμή την πρόσφατη μνήμη του Ολοκαυτώματος της Ηρωϊκής πόλης μας, παραθέτω ορισμένα πράγματα,  μήπως και μπορέσουν κάποια απ'αυτά  να αξιοποιηθούν καλύτερα ή και  να γίνουν ακόμη περισσότερα απ' τους επόμενους. 

Η δραστηριοποίησή μας ως δημοτική αρχή την περίοδο 2003-2014, ήταν έντονη και μεθοδική και ως προς αυτό που συχνά λέμε "Ανάδειξη της ταυτότητας της Νάουσας". Το όραμά μας τότε, αφορούσε ένα σύνολο  έργων και παρεμβάσεων που θα ταυτοποιούσαν τη μεγάλη και βαριά ιστορία  της πόλης μας στα χρόνια της Επανάστασης του 1821-1822, τον πολιτισμό, τη βιομηχανική κληρονομιά, το αποκριάτικο δρώμενο, αλλά  και το πλούσιο φυσικό μας περιβάλλον.

Με λίγα λόγια, προσπαθούσαμε να αξιοποιήσουμε όσο μπορούσαμε περισσότερο όλα  τα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα. «Δικτυώνοντας» όλα αυτά τα στοιχεία μεταξύ τους, στοχεύαμε στη δημιουργία μιας μοναδικής στην Ελλάδα φυσικής– ιστορικής- βιομηχανικής- πολιτισμικής «διαδρομής» για τον επισκέπτη της πόλης. Ως «σχέδιο», το ονομάσαμε τότε «ενοποίηση του αστικού χώρου». Τι κάναμε όμως ειδικότερα και με συγκεκριμένα έργα (όχι απαραίτητα και με ακριβή χρονική σειρά), προφανώς και με κάποια ανθρώπινα λάθη ή αθέλητες παραλείψεις;

Ξεκινώντας από την ίδια την ιστορία και την  «ονομαστική ταυτότητα» της Νάουσας, πιέσαμε την Πολιτεία και τροποποιήθηκε ο νόμος  3852/2010 «Καλλικράτης», στον οποίο ο από το 1955  δοθείς  με Βασιλικό Διάταγμα τιμητικός ιστορικός τίτλος  «Ηρωική Πόλη», όλως παραδόξως δεν περιλαμβάνονταν και η Νάουσα αναφέρονταν απλά ως «Δήμος Νάουσας»! Κάτι έπρεπε να κάνουμε λοιπόν  για την αποκατάσταση του αυτονόητου και της  ιστορίας. Έτσι,  το αίτημα του Δήμου μας το 2011 έγινε πλήρως αποδεκτό και με το Ν. 3979/2011 (άρθρο 44§13), επανήλθε  πλήρως η ονομασία της Νάουσας ως «Δήμος Ηρωϊκής Πόλης Νάουσας». Το 2009 μάλιστα, προχωρήσαμε και στην αδελφοποίησή μας με την «Ιερή» Πόλη του Μεσολογγίου, με την οποία ως γνωστόν μας συνδέουν ιστορικές ρίζες, καθώς πολλοί Ναουσαίοι -με πρώτο τον Αναστάσιο Καρατάσο-, μετά τον χαλασμό της πόλης απ’ τους Οθωμανούς το 1822-, συνέχισαν μέχρι και το 1826 τον αγώνα για την ελευθερία και στη νότια Ελλάδα και ειδικά στο Μεσολόγγι.  Περαιτέρω: Στο δημοτικό μας πάρκο, όπου και ο  τόπος σφαγής των 1241 Ηρώων Ναουσαίων τοποθετήσαμε ένα ξεχωριστό «Μνημείο» σε αναγνώριση της προσφοράς τους στον αγώνα για την ελευθερία, κάτι που έγινε μετά από 190 χρόνια! Το έργο αυτό, φιλοτέχνησε ο γνωστός στο πανελλήνιο γλύπτης Αντώνης Μυρωδιάς και τα αποκαλυπτήρια έγιναν στις 2 Μαίου 2011.  Στο ίδιο «Πάρκο Ηρώων», ωφείλαμε επίσης να αποδώσουμε τιμή στον  Μακεδονομάχο και άμεσο συνεργάτη του Τέλλου Άγρα, τον Ναουσαίο Αντώνιο Μίγγα, όπου στήσαμε την προτομή του (2012).

Επίσης, στον μεγάλο οπλαρχηγό της επανάστασης της Νάουσας τον Γερο-Καρατάσο  ωφείλαμε τη δέουσα ιστορική τιμή,  οπότε το 2014 κατασκευάσαμε και τοποθετήσαμε την προτομή του στη γενέτειρά του  στο «Διχαλεύρι»- λίγο έξω από τον Στενήμαχο. Στο μεταξύ, από το 2004 θεσμοθετήσαμε και αγώνες δρόμου -τον γνωστό «Δρόμο Θυσίας» -προς τιμήν των Ηρώων μας, ενώ οι προσπάθειές μας για την περαιτέρω ανάδειξη του Ολοκαυτώματος ήταν διαρκείς και  το 2009 είχαμε την ταυτόχρονη τιμητική παρουσία των δύο Προέδρων της Ελληνικής και Κυπριακής Δημοκρατίας κ.κ. Κάρολου Παπούλια και Δημήτρη Χριστόφια. Ακόμη: Η βιομηχανική ιστορία της Νάουσας, έπρεπε να  καταγραφεί, το πλούσιο αρχειακό υλικό της (μηχανήματα, έγγραφα, φωτογραφίες, αντικείμενα, μαρτυρίες εργαζομένων κλπ), να συγκεντρωθεί σε έναν ιδιαίτερο χώρο και να προβάλλεται στον κόσμο, καθώς συνετέλεσε για πάνω από έναν αιώνα στην κατακόρυφη ανάπτυξη της Νάουσας, ονομασθείσας και ως «Μάντσεστερ των Βαλκανίων». Έτσι, καθίσαμε και δουλέψαμε γι’αυτό το σημαντικό ζήτημα και ετοιμάσαμε έναν ολοκληρωμένο στρατηγικό σχεδιασμό, μελετήσαμε και συντάξαμε πρώτα το νέο  Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο της Νάουσας (2010)  και πάνω σ’αυτό προσπαθήσαμε όλη η Δημοτική μου Ομάδα, μεθοδικά, βήμα–βήμα και έργο-έργο, ώστε να μπορέσουμε να διαμορφώσουμε  σιγά-σιγά την «Διαδρομή» που έλεγα πιο πάνω, με την ανάδειξη όλων των ιδιαίτερων τοπικών μας χαρακτηριστικών. Τα έργα που υλοποιούσαμε και σ’αυτό το κομμάτι ήταν αρκετών εκατομμυρίων ευρώ και σχεδόν όλα  ήταν χρηματοδοτούμενα  από την Ε.Ε, αλλά και στοχευμένες εθελοντικές πρωτοβουλίες. Να αναφέρω βέβαια, ότι η αρχή είχε ήδη γίνει από το 2003, όταν ξεκινήσαμε από  χαμηλότερα, λίγο πριν την είσοδο της πόλης  στον καταρράκτη «Μπίλη», τον οποίο και καθαρίσαμε, διαμορφώνοντας κι ένα πλατώ/χώρο θέασης, τον φωτίσαμε και τον αναδείξαμε, προσθέτοντας μάλιστα ψηλότερα και μια μικρή μεταλλική εξέδρα για την ευκολότερη και εμφανέστερη πτώση του νερού στον καταρράκτη.

Το 2004, με σκληρή και επίπονη δουλειά,  αποκαθιστούσαμε και μεγάλο μέρος του  παλιού εργοστασίου «Λόγγου –Τουρπάλη», το οποίο ως γνωστόν είναι και το πρώτο Νηματουργείο στα Βαλκάνια (1875), όπου εκεί εγκαταστήσαμε το Πανεπιστήμιο της Νάουσας (Διοίκηση Τεχνολογίας του ΠΑ-ΜΑΚ). Το 2005, ολοκληρώναμε  επίσης και  την αποκατάσταση του διατηρητέου κτηρίου  «Δημοτικά Σφαγεία». Το 2009, κατασκευάσαμε  στην είσοδο της πόλης (στο πρανές του Αγ. Γεωργίου) ένα ιδιαίτερο έργο, τον γνωστό «Υδροτροχό», έργο «σύμβολο» για την Βιομηχανική Νάουσα. Με το έργο αυτό, θέλαμε να  δείξουμε  το πόσο στηρίχθηκε η ανάπτυξη της πόλης  στο δυναμικό στοιχείο του νερού  για την παραγωγή φθηνής ηλεκτρικής ενέργειας,  ξεκινώντας ακόμη κι από την περίοδο μετά τον χαλασμό του 1822 με την λειτουργία μικρών οικοτεχνιών (μύλων, μπατανιών κλπ) και φτάνοντας μέχρι τα μετέπειτα μεγάλα εργοστάσια κλωστοϋφαντουργίας -νηματουργίας.   Παράλληλα, μελετούσαμε και δουλεύαμε για την επανάχρηση του άλλοτε μεγάλου εργοστασιακού συγκροτήματος που αγοράστηκε με χρήματα του ευεργέτη Χρήστου Λαναρά (2000, δηλ. το πέτρινο κτήριο -Γραφεία, ΒΕΤΛΑΝΣ &  ΕΡΙΑ), τα οποία και τα εντάξαμε όλα σε ευρωπαϊκά προγράμματα. Έτσι: Το 2007,  ανακαινίσαμε πλήρως το  «πέτρινο κτήριο» διαμορφώνοντας την αίθουσα  «Ναϊάς»  σε έναν εξαιρετικό εκθεσιακό χώρο δίπλα στο ποτάμι της Αράπιτσας και με καταπληκτική θέα στον κάμπο μας.

Στη συνέχεια (2014) ολοκληρώναμε τον πολυχώρο πολιτισμού  στην ΒΕΤΛΑΝΣ, αποτελούμενο από την μεγάλη Δημοτική μας Βιβλιοθήκη, χώρους για τα Εικαστικά Εργαστήρια, αίθουσα συνεδριάσεων, αναψυκτήριο, ΚΕΠ, κλπ.). Την ίδια χρονιά επίσης (2014), ολοκληρώναμε και την αποκατάσταση της ΕΡΙΑ με υπόγειο πάρκινγκ, το λεβητοστάσιο και την καμινάδα της, χώρους που μετατρέψαμε σε Μουσείο («Κέντρο Τεκμηρίωσης της Βιομηχανικής Κληρονομιάς της Νάουσας»), όπου πλέον εκτίθεται η πλούσια βιομηχανική μας ιστορία και προβάλλονται σχετικά ντοκιμαντέρ στην παρακείμενη αίθουσα των 260 θέσεων (πρώην ...CinΕΡΙΑ). Λίγο νωρίτερα βέβαια (2008), δουλεύαμε και διαμορφώναμε πάλι με ευρωπαϊκούς πόρους, τους  όμορφους παρόχθιους πεζόδρομους, αλλά  και μέρος της κοίτης της Αράπιτσας, αναδεικνύοντας τα ιδιαίτερα στοιχεία του μοναδικού και πανέμορφου ποτάμιου «φαραγγιού» που διασχίζει εγκάρσια την πόλη. Στην κατασκευή του έργου, προβλέψαμε και καθαριότητες στις όχθες, φωτισμό του καταρράκτη στη θέση  «Παπαγιάννη», εκτεταμένες  πλακοστρώσεις, κυβόλιθους, ξύλινα καθιστικά, διαμόρφωση παρτεριών, μεταλλικά κάγκελα, προσβάσεις ΑμΕΑ  κλπ. Την ίδια εποχή (2010) μέσω και πάλι Ευρωπαϊκών  Προγραμμάτων, ολοκληρώναμε  και την ριζική αναπαλαίωση  του παλιού  σουσαμόμυλου «Μάκη» όπως και αργότερα (2013) το πρόσκτισμά του, κτήρια  τα οποία φυσικά  ανήκουν στον «Όμιλο Γενίτσαροι και Μπούλες» στον οποίο και τα παραδώσαμε έτοιμα.

Αξίζει επίσης να αναφέρω  ότι στον ίδιο στρατηγικό σχεδιασμό μας, εντάσσαμε κατά καιρούς  και άλλα μικρότερα -βελτιωτικά έργα, όπως π.χ. το  2007 που προβήκαμε στην  ανάπλαση της οδού Ρ. Φεραίου και της πλατείας «Πουλιάνα» με ειδικό υλικό–κυβόλιθους κλπ. για αναβάθμιση μιας από τις χαρακτηριστικότερες αστικές παραδοσιακές συνοικίες της Νάουσας, που αποτελεί και ένα από τα  σημεία του δρομολογίου όπου και χορεύουν οι Μπούλες. Επί της οδού Σωφρονίου επίσης, το 2007, με καλές προσωπικές  σχέσεις με τον δωρητή Αντ. Ρότσιο,  καταφέραμε και αποκτήσαμε το ακίνητό του (460 τ.μ.) έναντι του μύλου «Ματθαίου», ώστε να  αποτελέσει κι αυτό ένα αναγκαίο  συμπλήρωμα  του ιδιαίτερου αυτού και πανέμορφου διατηρητέου κτηρίου της Νάουσας, για το οποίο πρέπει κάτι να κάνει επιτέλους ο Δήμος ώστε να σωθεί. Βήμα-βήμα λοιπόν, φτάναμε μέχρι και πάνω στον «Χώρο Θυσίας» των 13 Ηρωϊδων της Νάουσας, όπου το 2008 ανακαινίσαμε ριζικά (και πάλι αξιοποιώντας χρηματοδοτούμενα ευρωπαϊκά προγράμματα) το κτίριο του παλιού κτηρίου ΠΙΚΠΑ, ανακατασκευάζοντας παράλληλα και το κατεστραμμένο παλιό ξύλινο γεφυράκι πάνω στον καταρράκτη των Στουμπάνων. Τέλος, για το μοναδικό αποκριάτικο δρώμενο «Γενίτσαροι και Μπούλες της Νάουσας», το οποίο θαρρώ ότι από μόνο του αποτελεί ένα κορυφαίο στοιχείο της πολιτισμικής μας ταυτότητας, ως Δήμος: Αναθέσαμε  στο ΑΠΘ (με επικεφαλής την καθηγήτρια Ελεονώρα Σκουτέρη) και για πρώτη φορά  εκπονήθηκε μια πλήρης επιστημονική μελέτη καταγραφής όλων των ιστορικών-λαογραφικών του στοιχείων, σε συνεργασία δε και με τον μεγάλο Έλληνα σκηνοθέτη Παντελή Βούλγαρη, δημιουργήσαμε ένα εξαιρετικό μικρό κινηματογραφικό ντοκουμέντο.

Αυτά τα  στοιχεία, εκτιμώ οτι αποτελούν τις αναγκαίες προϋποθέσεις για την υποβολή φακέλου στην ΟΥΝΕΣΚΟ, με σκοπό την προστασία του δρώμενου ως στοιχείου της «Παγκόσμιας άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς».  Όλα αυτά βεβαίως,  εντάσσονταν όπως ανέφερα, σε ένα ολοκληρωμένο στρατηγικό αναπτυξιακό σχέδιο που είχαμε ως τότε δημοτική Αρχή, με στόχο την ανάδειξη ολόκληρου του «αποθέματος» που διαθέτει η Νάουσα και την  αύξηση της επισκεψιμότητας μέσα στην πόλη, ώστε να μπορούμε να δώσουμε ένα πλήρες, συνεκτικό και ολοκληρωμένο «αφήγημα» στον κόσμο που έμπαινε μέσα στον αστικό μας ιστό, να μπορεί να περιηγηθεί σε όλα αυτά τα μοναδικά μας στοιχεία, να νιώσει και να αφουγκρασθεί τη βαριά μας ιστορική –βιομηχανική κληρονομιά, διασχίζοντας το πλούσιο φυσικό περιβάλλον και τα νερά που μας περιστοιχίζουν, ενδυναμώνοντας με τον τρόπο αυτό και   την χειμαζόμενη τοπική μας αγορά. 

     Το εάν τα καταφέραμε εμείς ή όχι, ή εάν κάναμε λίγα ή πολλά έργα, θα το κρίνει ο χρόνος και η  ... ιστορία.  

    Για το  σήμερα όμως και το αύριο, αυτοί που μπορούν να κρίνουν και μόνον,  είναι σαφώς οι ίδιοι οι Πολίτες. 

Αναστάσιος Κ. Καραμπατζός

                                                                                                         Νομικός –πρώην  Δήμαρχος Νάουσας